Her şey Rus Çarlarının sıcak denizlere inme arzusuyla başladı. Tarihi ipek yolu üzerinde olmalarıda  bir çok işgalci güçle savaşmalarına da sebep olmuştu. Moğolları durdurmuşlardı ama Korkunç İvan'la başlayan sıcak denizlere inme arzusu; Rusların komşu halklara karşı daha zalimane, yok edici akınlar yapmalarına neden oluyordu. Çerkesler, Rusların işgal girişimlerine 300 sene direnmişlerdir.           Rusların Çerkesya'yı nihai işgal girişimleri; Çerkesya'da hakları olduğunu iddia etmeleri ile 1763' te başlayıp; Son Çerkes ( Adiğe ) birliğinin 21 Mayıs 1864 te Soçi'de - Kızıl Çayır' da yenilmesiyle bitmiştir. Nihai savaşa Ruslar uzun sürmesine atfen '' 100 yıl savaşı '' derler. Oysa, belirttiğimiz gibi savaş ve işgal girişimi Korkunç İvan'la ( 1547 ) başlamış ve II. Aleksandr Nikolayeviç'in '' Ben Çerkesleri değil; Çerkesya'yı istiyorum '' emriyle başlayan savaş, katliama, soykırım ve Çerkeslerin( Adiğelerin ) sürgünüyle son bulmuştur.           Çerkesler ( Adiğeler ); Kafkasya'nın en eski otantik halkıdır. Ürdün’de yaşayan Çerkes diasporasının önde gelen isimlerinden biri olan eski bakan ve akademisyen Muhammed Hayr Mamser; Çerkes Tarihi ile ilgili ilk yazılı çalışmanın MÖ 500 yılında Heredot tarafından yazıldığını İstanbul'da 23 Temmuz 2009 da Kafkas Vakfında yaptığı konuşmada, Çerkes ( Adiğe ) Tarihi Ansiklopedisi içeriğindeki bir çok bilgiyi de aktarmıştır.(1)           Osmanlı ve İngiliz belgelerinde, 1500 lü yıllarda Adiğeylerin Çerkesya'da ki nüfuslarının 4 - 5 milyon civarında olduğu belirtilmektedir. Ne varki, Adiğey nüfus 1850 li yıllara geldiğinde artış göstereceğine düşmüş. Nihai savaş( Yüzyıl Savaşı )  başladığında Adiğeylerin nüfusunun 3 milyon civarında olduğu belirtilmektedir. Savaş süresince Rusların 800 bin ila 1 milyon Adiğeyi katlettiği Rus tarihçiler tarafındanda kabul görmektedir.           Çar I. Petro - 1722; '' Rusya'nın çıkarları için mümkün olabildiği kadar: İstanbul'a ve Hindistan'a yaklaşmak lazımdır. Buraları elinde tutan Dünya'ya hükmeder. Bunun için ne gerekiyorsa onu yapmalıyız '' diyerek; Dünyanın en acımasız soykırımlarından birini başlatmıştır.(2)             Çar Naibi Prens Baryatinski; '' Karadenizin kıyılarını bir Rus denizi ve toprağı haline getirmek için dağlıları ( Adiğeleri - Çerkesleri ) kıyıdan temizlemek zorundaydık. Dağlı Çerkeslere ulaşabilmemize engel olan Kuban ötesi halkların da tümüyle yerlerinden kaldırılmaları gerekiyordu. ''  demiştir.( 2a)           Grand Dük Michael de; '' Dağlılar teslim olmuyor diye biz görevimizi yarıda bırakamazdık. Yarısının temizlenebilmesi için öbür yarısının yok edilmesi gerekiyordu '' diyerek adeta gerçekleştirdikleri soykırımı belgelemiş, ifşa etmişlerdir.(2b)            Dönemin meşhur Rus yazarı Kont Lev Tolstoy; '' Köylere gece karanlığında dalıvermek adet haline gelmişti. Gece karanlığının örtüsü altında Rus askerlerinin, ikişer üçer evlere girmesini izleyen dehşet sahneleri öylesineydi ki, bunları hiç bir rapor görevlisi aktarmaya cesaret edemezdi. ''(2c)  notunu düşerek, önemli Tarihi belgelerden birini oluşturmuştur.           Sürgün sırasında Çerkes nüfusunun çoğu; açlıktan, sefaletten, dondurucu soğuktan ve salgın hastalıktan dolayı vefat etti.Sürgüne maruz kalanların tam sayısı kesin olarak bilinmemekle beraber iki milyon olarak tahmin edilmektedir. Sürgüne maruz kalanlardan, denizde boğularak veya çeşitli hastalıklara yakalanarak ölenlerin sayısı 600 bin ila 800 bin arasındadır. (Kemal Karpat, 2011) (3)           Rus - Adiğe ( Çerkes ) savaşının doruğa çıktığı ve nihayetlendiği ay Mayıs ayıdır. Bu sebeple Çerkesler ( Adiğeler )  Mayıs  ayına HÜZÜN ayı, 21 Mayısa denk gelen haftaya'da HÜZÜN HAFTASI demektedirler. Bu Hüzün AYI ve HÜZÜN HAFTASI'nda Rusların sebep olduğu Çerkes Soykırımı ve Sürgünü sempozyumlar, konferanslar, toplantılarve nihayet anma programlarıyla yaşanılanlar hatırlatılmaya çalışılır. Sürgün( Tehcir ) yaşayanların çocukları ne SÜRGÜNÜ ne de SOYKIRIMIN sorumlusu RUSYA'yı unutmayacaklardır. Rusya'nın soykırım ve sürgün suçunu kabul edip, Adiğelerin Anavatanlarına dönüş hakkını tanımasına kadarda benzer faaliyetleri kesintisiz devam edecektir.           Hüzün ay'ı ve haftasının hayırlara vesile olması temennilerimle; Worepsov ADİĞEY, worepsov Adiğexer diyorum. Vesselam..   1 - Ajans Kafkas, Kafkas Vakfı - Muhammed Hayr Mamser Çerkes Tarihi Ansiklopedisi 2 -  a,b,c  KAFFED bilgi, belge .. 3 -  Kafkas Vakfı  21 Mayıs 1864 Büyük Çerkes Sürgünü ve Soykırımı.